مقاله مروری بر نشوز در قرآن و قانون و اسلام و فقه

دسته بندي : علوم انسانی » معارف اسلامی
فهرست
تعریف نشوز  3
معناي ناشزه‏ /نشوز زن‏/ نشوز مرد 4
پیامدهای نشوز زن  4
امکان عدم تمکین زن  7
حق حبس  8
فرق عدم تمکین با نشوز چیست 9
نشوز در اسلام و قرآن 10
نشوز در تفسیر  12
دیدگاه حضرت امام خمینی دربارة مرحلة ضرب 21
قوامیت مرد بر زن 22
بررسی فقهی آیۀ نشوز 24
روایت دعائم و جعفریات 27
معنای نشوز در قرآن 28
معنای نشوز در روایات 29
تعریف نشوز در کلمات فقها 30
عوامل  نشوز در روایات  32
خوف از نشوز 35
نشانه های نشوز 36
رابطه تمکین و نشوز و ضمانت اجرایی عدم تمکین 37
منابع و ماخذ  47


تعریف نشوز
نشوز زن در برابر شوهر به شمار می‌رود که به دو نوع «تمکین خاص» و «تمکین عام» تقسیم می‌شود. تمکین خاص به برآوردن درخواست‌های جنسی شوهر و تمکین عام به انجام وظایف خانوادگی، اطاعت از شوهر و پذیرفتن ریاست شوهر بر خانواده است. وظیفهٔ تمکین عام ایجاب می‌کند که زن نظرات مرد در مورد تربیت فرزندان، امور خانوادگی، و کارها و روابط اجتماعی خود را بپذیرد و از آن اطاعت کند.
حقوق زن و شوهر بر یکدیگر روح‌الله خمینی در تحریرالوسیله در مورد تکالیف زن نسبت به شوهر می‌نویسد: «از جمله حقوق شوهر بر گردن زن این است که او را اطاعت کند و از فرمان او سرنتابد و بدون اذن او از خانه‌اش بیرون نرود هر چند بدیدن خویشاوندانش و حتی عیادت پدرش و یا مجلس ختم او باشد، بلکه در حدیث آمده که او در مقابل شوهرش هیچ اختیاری در مال خودش ندارد و بدون اذن شوهر نمی‌تواند مال خود را صدقه دهد یا بکسی ببخشد و یا نذری کند مگر در مسئله حج و زکات یا احسان و کمک مالی به پدر و مادر و خویشاوندان نزدیک و تفصیل همه اینها موکول است به محل خودش» از تکالیف شوهر نسبت به زن نیز به «او را سیر کند و بپوشاند، و اگر نادانی کرد او را ببخشد و روی ترش نکند..» اشاره می‌کند. وی از مصادیق نشوز زن نیز به؛ خود را در اختیار او قرار ندهد و چیزهای نفرت آوری که منافات با تمتع و التذاد شوهر از زن دارد را از خود دور نسازد، آرایش و تنظیف را در صورت درخواست شوهر، ترک کند و از خانه بدون اجازه شوهر بیرون برود... اشاره می‌کند، اما ترک کارهائی که از نظر شرعی به عهدهٔ او نیست مانند جارو کردن خانه و خیاطی یا طبخ غذا و امثال اینها و حتی آب دادن به دست شوهر و رختخواب نینداختن، نشوز نیست . شهید اول در لمعه نشانه‌های نشوز را ترشرویی به شوهر، سستی در برآوردن نیازهای او و تغییر در رفتارهای او ذکر می‌کند .
معناي ناشزه‏ /نشوز زن‏/ نشوز مرد
ناشز و ناشزه به كسي چه گفته مي‏شود؟ در صورت تحقّق نشوز، وظيفه طرف مقابل در اين زمينه چيست؟

«ناشز» و «ناشزه» به مرد يا زني گفته مي‏شود كه حقوق واجب و وظايف شرعي را نسبت به همسرش رعايت نكند.
هرگاه نشوز و نافرماني، از سوي زن باشد، مرد مي‏تواند زمينه آن را از بين ببرد. به اين ترتيب كه نخست او را نصيحت كند و اگر تأثير نگذاشت، مي‏تواند از همخوابي با او بپرهيزد؛ يعني، در بستر خواب به او پشت كند و يا نزد او نخوابد. اگر اين روش نيز در او اثر نداشت، چنانچه اميد دارد با تنبيه او را از نافرماني باز دارد. البته اين كار به قصد اصلاح (نه از روي خشم و انتقام) و به اندازه‏اي باشد كه باعث توجه و تنبه او گردد.
هرگاه نشوز و نافرماني از سوي مرد باشد، زن نخست او را نصيحت مي‏كند و اگر تأثير نگذاشت، مي‏تواند شكايت خود را نزد حاكم ببرد تا او را به انجام وظايفش وادار كند. البته حق ندارد با او قهر كند و يا او را كتك بزند.