مختصری در مورد زلزله و حوادث طبیعی

دسته بندي : علوم پایه » محیط زیست
زمین لرزه یكی از وحشتناك ترین پدیده های طبیعت محسوب می شود. اغلب زمینی را كه روی آن ایستاده ایم، به صورت تخته سنگ های صلب و محكمی تصور می كنیم كه از استحكام زیادی برخوردار است.

زمین لرزه یكی از وحشتناك ترین پدیده های طبیعت محسوب می شود. اغلب زمینی را كه روی آن ایستاده ایم، به صورت تخته سنگ های صلب و محكمی تصور می كنیم كه از استحكام زیادی برخوردار است. هنگامی كه زمین لرزه ای روی می دهد برای لحظه ای این تصور بر هم می ریزد، اما طی همان لحظه كوتاه خسارت های شدیدی وارد می شود.
با توجه به پیشرفت هایی كه در حوزه علوم مختلف صورت گرفته است، دانشمندان توانسته اند نیروهایی را كه باعث زمین لرزه می شود، شناسایی كنند. علاوه بر آن با استفاده از فناوری های نوین می توان شدت یك زلزله و مكان آن را حدس زد. مهم ترین كار باقی مانده آن است كه راهی برای پیش گویی زمین لرزه بیابیم تا مردم هنگام وقوع آن غافلگیر نشوند.

● تكان های زمین:
زمین لرزه در واقع ارتعاشی است كه در طول پوسته زمین به حركت در می آید. اگر یك كامیون بزرگ از نزدیكی منزل شما عبور كند، خیابان را به لرزه می آورد و شما احتمالاً لرزه های خانه را احساس می كنید، در این حالت می توان گفت كه زمین لرزه كوچكی رخ داده است، اما كلمه زمین لرزه معمولی به حوادثی اطلاق می شود كه در آن منطقه بزرگی همانند یك شهر تحت تأثیر این لرزش قرار گیرد.
▪ برای وقوع یك زمین لرزه چند دلیل می توان ذكر كرد:
- فوران گدازه های آتشفشانی
- برخورد یك شهاب سنگ
- انفجارهای زیرزمینی (برای مثال یك آزمایش هسته ای زیرزمینی)
- فرو ریختن یك سازه (همانند تخریب یك معدن)
اما اصلی ترین دلیل وقوع زمین لرزه را می توان حركات صفحه های (Plates) زمین دانست.هر از گاهی در اخبار می شنویم كه زمین لرزه ای روی داده است، اما باید دانست كه زمین لرزه پدیده ای است كه هر روز در كره زمین روی می دهد. براساس تحقیقات جدید هرساله حدود سه میلیون زمین لرزه روی می دهد، یعنی هشت هزار زمین لرزه در روز یا هر ۱۱ ثانیه یك زمین لرزه.
- حركت صفحه ها در خلاف جهت یكدیگر و دور شدن از هم.
- ضمن حركت در خلاف جهت به همدیگر بمالند.
اگر دو صفحه از یكدیگر دور شوند گدازه هایی كه از سنگ های مذاب تشكیل شده اند، از بین صفحه های پوسته زمین خارج می شوند (این عمل اغلب در كف اقیانوس ها روی می دهد) هنگامی كه این گدازه ها سرد شوند، سخت شده و به شكل پوسته های جدید در می آیند كه فاصله بین دو صفحه را پر می كنند. اگر دو صفحه به سمت یكدیگر به حركت درآیند، معمولاً یك صفحه به زیر صفحه دیگر می خزد. در بعضی موارد، هنگامی كه دو صفحه به یكدیگر فشار می آورند، برای هیچ كدام از صفحه ها امكان ندارد كه به زیر صفحه دیگر برود، در این صورت این دو صفحه ضمن فشار آوردن به همدیگر یك رشته كوه را به وجود می آورند. در بعضی مواقع نیز صفحه ها ضمن عبور از كنار یكدیگر به همدیگر فشار وارد می كنند. برای مثال تصور كنید یك صفحه به سمت شمال و دیگری به سمت جنوب حركت كند.
در این صورت این صفحه ها از محل تماس به یكدیگر نیرو وارد می سازند.
در جایی كه این صفحات به یكدیگر می رسند، گسل تشكیل می شود. در حقیقت گسل ترك هایی در پوسته زمین است كه در دو طرف صفحه هایی كه در خلاف جهت یكدیگر در حال حركت هستند، مشاهده می شود. احتمال وقوع زلزله در اطراف خطوط گسل بیشتر از هر جای دیگر است. گسل ها انواع مختلفی دارند كه براساس موقعیت خط گسل و چگونگی حركت دو صفحه نسبت به هم تقسیم بندی می شود. در تمام انواع گسل ها، صفحه ها كاملاً به یكدیگر فشار وارد می سازند و در نتیجه هنگام حركت آنها اصطكاك شدیدی به وجود می آید. اگر نیروی اصطكاك بسیار شدید باشد مانع حركت آنها می شود در این حالت فشاری كه باعث ایجاد گسل می شود افزایش می یابد.
ا