تحقیقی کامل و جامع در مورد زمین شناسی ایران

دسته بندي : علوم پایه » زمین شناسی
واحدهاي زمين ساختي عبارتند از نواحي كه داراي سرگذشت زمين شناسي وتاريخي مشابهي مي باشند. د رتعيين يك واحد تكنونيكي شش عامل رخساره هاي سنگي، فعاليت هاي ماگمائي، دگرگوني، فازهاي كوه زايي، شيوه ي چين خوردگي وبالاخره روندها، اهميت داشته ونقش اساسي را به عهده دارند. واحدهاي زمين ساختي ايران اجمالا به صورت زير مي باشد.
1-جنبه هاي پايدار
ايران زمين بين دو سپر عربستان در جنوب غربي و ورق توران در شمال شرق قرار گرفته است. پلاتفرم عربستان به طرف شمال شرقي ادامه يافته و به وسيله رسوبات آبرفتي دشت خوزستان پوشيده ميشود. ورق توران نيز در تركمنستان قرار دارد. دنباله اين ورق در نواحي سرخس با رسوبات جوان پوشيده شده است. لبه جنوبي اين ورق كوهستان هاي كپه داغ مي باشد.
2-كوهستان زاگرس
كوهستان هاي زاگرس، باامتداد شمال غرب- جنوب شرق دنباله رشته كوه هاي جنوبي آلپ مي باشد.
زاگرس به طور عرضي به نواحي مختلفي تقسيم بندي شده است كه عبارتنداز:
الف-كمربند چين خورده زاگرس
ب-زاگرس مرتفع
ج-ناحيه سنندج سيرجان
د-ناحيه اروميه بزمان

الف-كمربند چين خورده زاگرس
سپر عربستان با شيب كمي به طرف شمال شرقي ادامه يافته و رسوبات دوران اول تا نئوژن بدون دگرشيبي زاويه اي در روي آن گسترش يافته اند. حوزه زاگرس از ابتداي دوران دوم از ساير قسمت هاي ايران باوجود يك نشست دايمي تميز داده مي شود. وجود رسوبات تبخيري سازند هر مز موجب عدم هماهنگي در چين خوردگي اين ناحيه گرديه است.
همچنين گنبدهاي نمكي متعلق به سازند هرمز در اين كمربند چين خورده مشاهده مي شود. به طوري كه قبلا اشاره شد روند كلي كمربند چين خوردنه زاگرس شمال غربي-جنوب شرقي است ومحور چين ها نيز همين روند را نشان مي دهد. اما نوعي موجساني در چين ها مشاهده مي گردد كه جهت شمال-جنوب را نشان مي دهد و با روند بسيار كهن شمال جنوب سپر عربستان موازي است. اين حركات رابطه نزديك بين كمربند چين خورده زاگرس با سپر عربستان را نشان مي دهد.رسوبات زاگرس با ضخامت چندين هزارمتر در كوهزايي آلپي پاياني چين خوردي يافته اند.
ب-زاگرس مرتفع
اين ناحيه را به عنوان روراندگي زاگرس يا زون خرد شده زاگرس ناميده اند. كمربند چين خورده زاگرس بدون سر حدي تند به ناحيه باريكي از روراندگي متعدد كه به خط راندگي اصلي در طرف شمال شرقي ختم مي شود منتهي مي گردد. در اين ناحيه رسوبات دوران اول و دوم در چندين رواندگي فلس مانند به روي طبقات جوانتر دوران دوم وسوم رانده شده اند. روند اين ناحيه مانندكمربند چين خورده زاگرس است. زاگرس مرتفع عميق ترين بخش حوضه زاگرس را با سنگ هايي چون مارن،راديولاريت وافيوليت متعلق به دوران دوم نشان مي دهد.
اختلافات عمده زاگرس مرتفع با كمربند چين خورده زاگرس در وجود افيوليت ها وراديولاريت فاز كوهزايي لارامي و به طور كلي نوع رسوبات عميق تر دريايي است.
ج-ناحيه سنندج-سيرجان
در مورد اين ناحيه دو موضوع بحث است. اول آنكه برخي از محققين ناحيه سنندج- سيرجان را جزيي از زاگرس مي دانند و دوم آن كه به علل شباهت هاي متعددي كه اين ناحيه با مركز ايران دارد آن را از ناحيه زاگرس جدا مي نمايند. شباهت اين ناحيه با زاگرس به علت روند عمومي شمال غربي-جنوب شرقي آن است. اين ناحيه پس از راندگي اصلي زاگرس قرار گرفته و از نظر سرگذشت ساختماني با مركز ايران والبرز نزديك است. وضعيت رسوبگذاري ساختماني و ناپيوستگي هاي متعدد اين ناحيه به شمال و مركز ايران شبيه است.آن چه كه موجب تشخيص اين ناحيه از مركز و شمال ايران است نبودن ولكانيك هاي دوران سوم در آن و وجود روند عمومي زاگرس و بالاخره توسعه فوق العاده ناقص رسوبات دوران سوم در اين ناحيه است. توده هاي نفوذي اواخر ژوراسيك دوران سوم از نوع گرانيت وديوريت در اين ناحيه فراوانند. سنگهاي دگرگوني با رخساره آمفيبوليت كه به پركامبرين نسبت داده مي شود در نواحي اسفندقه ، حاجي آباد، اقليد، گلپايگان و مريوان مشاهده مي شود سنگ هاي دگرگوني ضعيف از نوع رخساره شيست سبز در سراسر اين ناحيه پراكنده اند.